ALAMAT NG MGA UNANG PILIPINO: Ancient Legends and Myths of the Philippines
Nilikha Ni Lumawig Ang Mga Tao
Creation Myth of the Igorots
Si Lumawig ang pinaka-makapangyarihan sa lahat ng mga ‘diwata.’ Sa langit siya nakatira ngayon, subalit may isang panahon nuong nakaraan nang tumira siya sa Bontoc, isang nayon ng Igorot, at nag-asawa ng isang dalagang Bontoc. Ang mga bato ng kanilang bahay ay nakikita sa nayon hanggang ngayon.
Si Lumawig ang lumikha sa Igorot, at mula nuon, lagi na niyang inalagaan ang mga ito, tinuruan kung paano malabanan ang mga panganib sa kalikasan, kung paano magtanim, mag-ani at, katunayan, lahat ng alam ng mga Igorot ngayon. Buwan-buwan, pinaparangalan siya sa isang pagdiriwang sa banal (sagrado, holy) na kumpol ng mga puno. Sa paniwala ng mga Bontoc, ang mga puno ay tumubo sa ibabaw ng mga libingan ng mga anak ni Lumawig. Sa buwanang pagdiriwang, nagdarasal ang mga tao na maligtas sa sakit, mag-ani ng maraming pagkain, at magtagumpay sa bakbakan.
Halos magkatulad ang Lumawig ng mga Igorot at ang Kaboniyan, tinawag ding Kambun’yan, na ‘diwata’ ng mga Tinguian (bigkas: ting-YAN, ibig sabihin ay ‘taga-tinggi’ o ‘taga-bundok’) sa hilagang (norte, northern) dulo ng bulubunduking Cordillera... -- Mabel Cook Cole, Philippine Folk Tales, 1916 NUONG simula, walang tao sa daigdig. Si Lumawig, ang pinaka-makapangyarihang diwa (espiritu, god ), ay bumaba mula sa langit at pumutol ng maraming yantok (cañas, reeds). Pinaghiwa-hiwalay niya ang mga ito nang tig-2 bago ikinalat sa iba’t ibang bahagi ng daigdig. Tapos, inutusan niya ang mga ito.
“Magsalita kayong lahat!”
Walang kaabog-abog, ang mga yantok ay naging mga tao, - naging isang babae at isang lalaki ang bawat tig-2 ikinalat sa daigdig. At lahat sila ay nagsimulang magsalita subalit magka-kaiba ang kanilang mga wika.
Ito ang sunod na utos ni Lumawig. Sumunod ang mga bagong tao at pagkaraan ng panahon, maraming mga anak ang isinilang. Pagtagal pa, nag-asawa-asawa rin ang mga anak kaya lalong dumami ang mga tao sa daigdig. Lahat ay nagsalita ng wika ng kanilang mga magulang kaya magka-kaiba ang usap-usapan sa iba’t ibang bahagi ng daigdig.
Napansin ni Lumawig na may mga kailangan ang mga tao, at lumapag siya muli sa lupa upang magbigay ng biyaya. Nilikha niya ang asin, at inutos sa mga tao sa isang puok na pakuluan ito hanggang matuyo at tumigas, at ipagbili sa mga kalapit-pangkat. Hindi naunawaan ng mga tao duon kung paano sumunod sa utos kaya nuong pagbalik ni Lumawig, nakita niyang ni hindi hinipo ang asin. Dinala niya ang asin sa puok na tinawag na Mayinit at ang mga tagaruon ang inutusan. Sinunod siya ng mga tagaruon at, dahil dito, ipinahayag ni Lumawig na sila ang laging mag-aari sa asin habang panahon, at sa kanila bibili ng asin ang ibang mga tao.
Tapos, nagpunta naman si Lumawig sa Bontoc at inutusan ang mga tagaruon na kumuha ng luwad (arcilla, clay) at gumawa ng mga palayok (ollas, pots) at banga (tinajas, jars). Nag-ipon ng luwad ang mga tagaruon subalit hindi nila alam kung paano maghugis kaya tabi-tabingi ang ginawang mga banga. Dahil dito, inutos ni Lumawig na lagi na silang kailangang bumili ng banga mula sa ibang tao. Sa puok ng Samoki nagtuloy si Lumawig at ang mga tagaruon ang pinagawa ng mga banga at palayok. Mainam at maganda ang natapos ng mga taga-Samoki kaya inutos ni Lumawig na sila na ang magiging may-ari ng pagpa-paso (alfareria, pottery), na dapat silang gumawa ng maraming palayok at banga na ipagbibili sa ibang tao.
Sa ganitong paraan, naturuan ni Lumawig ang mga tao ay naibigay sa kanila ang kanilang mga kailangan at gamit pa hanggang ngayon.
Mga Pasintabi ni Mabel Cook Cole nuong 1916:
May kahawig na alamat of the Bukidnon sa Mindanao. Minsang nagtag-tuyot (sequia, drought) daw nuong nakaraan, walang tanim na mapatubo si Mampolompon sa kanyang kaingin (swidden farm) maliban sa isang puno ng kawayan (caña, bamboo). Nang tamaan ito ng malakas na hanging isang araw, nabiyak ang kawayan at mula sa luob nito, lumabas ang isang aso (perro, dog) at isang babae. Sila daw, ayon sa mga Bukidnon, ang naging ninuno (ancestors) ng mga Moro.
Tungkol sa Asinan sa Mayinit:
Sa hilagang dulo ng nayon ng Mayinit, may mga bukal ng kumukulong tubig (hotsprings) na maalat. Dito kumukuha ang mga tao ng asin kaya kilalang-kilala itong nayon sa mga nakatira sa paligid. Naglalagay ng mga bato ang mga taga-Mayinit sa mga sapa (arroyos, streams) na umaagos mula sa mga bukal. Nababalot ng asin ang mga bato pagkaraan ng isang buwan. Hinuhugasan nila ang mga bato upang makuha ang asin. Tapos, pinakukulo ang tubig upang matuyo ang asin na parang putik. Sa wakas, tumpok-tumpok nito ay ‘niluluto’ sa luob ng horno (clay ovens) nang kalahating oras upang tumigas, maipagbili at magamit.
Ito lamang ang nakukunan ng asin sa bahaging iyon ng Cordillera kaya mabili. Kahit na ang mga kaaway na Igorot ay nagpupunta ruon. Mula sa labas ng Mayinit, sisigaw sila, iiwan ang anumang dala nilang pambayad sa asin, bago lalayo upang maghintay. Dadalhin duon ng mga taga-Mayinit ang asin at iiwan pagkapulot sa pambayad.
Ang Pagpa-paso sa Samoki:
Bantog ang mga babae sa Samoki sa husay nilang mag-paso (alfareria, pottery). Kinukuha nila ang pulang luwad mula sa isang gulod sa hilaga sa labas ng Samoki, at hinahalo sa bughaw (azul, blue) na luwad mula sa kaibang gulod. Tumpok-tumpok nito ang hinuhugis nang buong tiyaga ng mga magpa-paso ( potters) bago ibibinalad sa araw upang matuyo. Pagkaraan ng 2 o 3 araw, pinagpapatong-patong sa lupa ang mga bagong gawa, tinatakpan ng bigkis-bigkis na damo at talahib. Sisindihan ang mga ito, at pira-pirasong kahoy sa paligid, upang ‘maluto’ at tumigas ang mga palayok at banga pagkaraan ng isang oras. Pinapahiran muna ang mga ito ng dagta (resin) upang gumanda bago ipagbili.
ANG PINAGKUNAN
Nakaraang Alamat
Ulitin mula sa itaas
Lista ng mga Alamat
Tahanan Ng Mga Kasaysayan Ng Pilipinas
Susunod na Alamat
‘The Creation,’ as Igorot myth, Philippine Folk Tales, compiled and annotated by Mabel Cook Cole,
A. C. McClurg and Company, Chicago, 1916,
re-published on The Project Gutenberg EBook, produced by
Jeroen Hellingman and the PG Distributed Proofreaders Team from scans made available by the
University of Michigan, http://www.gutenberg.org/files/12814/12814-8.txt