Ang Himagsikan Ng Mga Pilipino
‘La Revolucion Filipina’

Sinulat ni Apolinario Mabini
Dakilang Bayani at Utak ng Himagsikan

Isinalin sa Tagalog mula sa English translation by Leon Ma. Guerrero

Mga Panawagan Ng ‘La Solidaridad’

TIGATIG, hindi nakalingos ang mga Pilipino na tumatangkilik sa kinabukasan ng bayan. Naaninaw nila na sa bumibilis at lumalawak na ugnayan ng iba’t ibang bayan, hindi magtatagal at magigising sa puso ng mga Pilipino ang paghangad sa mga kalayaang tinatamasa ng mga tao sa ibang bayan, at kapag naunsiyami ang mga kalayaang ito sa kawalan o pagpigil sa pagbuti ng kalagayan ng mga tao, lahat ay madadala ng agos sa aklasan at pakikibaka, gaya ng nangyari sa Europa at America.

Walang alingawngaw na nakarating sa España tungkol sa mga abuso na ginaganap sa Pilipinas, pati na ang mga angal at panawagan ng mga Pilipino, dahil wala silang mga kinatawan sa Cortes na nagsalita sana para sa kanila, at dahil ang mga frayle at mga namamahalang Español sa Manila ay masigasig na itinatago at pinagtatakpan ang mga kalabisang nagaganap, upang patuloy na maniwala ang mga taga-España na matiwasay na namumuhay ang mga nasa Pilipinas, at magkakagulo duon kung sakaling baguhin ng España ang palakad sa kapuluan.

Sa kabilang dako, anumang pagpupulong at

Ang unang patnugot ay si Don Graciano Lopez Jaena; hindi nagtagal, ang naging patnugot ay si Marcelo H. del Pilar. Isiniwalat sa pahayagan ang tunay na paghihirap ng mga Pilipino at ang hangarin nilang mapagbuti ang kanilang kalagayan sa pamamagitan ng mga pagbabago na hinihiling nilang iutos ng pamahalaan sa Madrid, mga pagbabago na unti-unting magpapatamasa sa kanila ng mga biyaya ng kabihasnan. Ibinulgar din ng La Solidaridad ang pagsupil sa mga hangaring ito sa pamamagitan ng pagpapahirap at pananakit, pagpapatapon at pagpipiit, mga kalabisan na lalong nagpapaalab ng damdamin ng mga Pilipino na makaligtas mula sa mapaglupig na pamamalakad.

Unang pahayagan ng Pilipino

Binigyang tinig ng ilan-ilang Pilipino sa España ang panaghoy ng mga tao sa Pilipinas, mga panaghoy na pinarusahan ng mga Español sa buong kapuluan. Subalit ang pagpipiit at pagpapahirap ay hindi nagpatahan, bagkus nagpapalakas pa, sa mga panaghoy na lalong lumawak. Hiningi ng mga ulat sa pahayagan na baguhin agad-agad ang pamamahala sa Manila upang masansala ang pag-aklas ng mga Pilipino sakaling maniwala sila na walang lunas silang makakamit sa iba pang paraan, kundi sa pagiging malaya at paghiwalay nang lubusan mula sa España.

Ang pagmamahal lamang ng mga Pilipino sa España, hayag ng La Solidaridad, ang tanging batayan ng patuloy na paghahari ng Español sa kapuluan, pagmamahal na hindi nagmaliw sa mga gipit at mapanganib na panahon. Sinundan ang mga pahayag na ito ng pagsumamo na baguhin ang pamamahala upang mapa-hinahon ang mga tao. Hiningi ng La Solidaridad

1. Gawing civilian sa halip ng militar ang pamahalaan sa Pilipinas
2. Itakda ng mga batas at saklawin ang lawak ng kapangyarihan ng governador-general
3. Ibigay rin sa Pilipino ang mga karapatan at mga kalayaang tinatamasa ng mga Español sa Pilipinas
4. Paalisin ang mga frayle, o isalin ang kanilang mga paroco sa mga pari.
5. Maliban sa governador at pinaka-mataas na pamunuan sa Pilipinas, kalahati ng mga tungkulin sa pamahalaan ng kapuluan ay ilaan sa mga Pilipino, at kalahati lamang, sa halip ng lahat, ang ilaan sa mga Español na galing sa España
6. Gawing takda ang tagal ng panunungkulan sa pamahalaan, sa halip nang palit-palitan kahit kailan maisipan ng mga ministro sa España.
7. Bawasan ang kapangyarihan ng Guardia Civil at supilin ang kanilang pagmamalupit

May iba pang hiling ang La Solidaridad na agad sinagot ng mga frayle sa Pilipinas. Naglimbag din sila ng pahayagan upang kalabanin ang mga Pilipino, idiniin na walang kayang gawin ang mga tao dahil sa kanilang kamangmangan at katamaran. Hinayag nilang sanay lamang ang mga tao na gumawa habang hinahagupit ng palo, at magiging layaw ang mga ito kapag nabigyan na pagbubuti. Masisira lamang daw ang katauhan ng mga Pilipino dahil likas silang mga primitivo. Kapag ibinigay ang mga hiniling na pagbabago, sabi ng mga frayle, hihingi lamang nang hihingi ang mga Pilipino, at lalong magiging hayok at hindi masisiyahan kahit kailan. Pinagtibay ng mga frayle na masayang namumuhay ang karamihan ng mga tao at walang pumapansin sa La Solidaridad na pakana lamang ng ilang subersivos.

Sumagot ang La Solidaridad, mangmang ang mga tao sapagkat hinadlangan silang matuto ng mga frayle na siyang nangangasiwa ng mga paaralang bayan sa Pilipinas. Sa kabila nito, at salungat sa mga pahayag ng pamahalaan,

Hinayag sa pahayagan ng mga frayle na ang mga kalayaan sa España ay nakamit sa pamamagitan ng dugo, hindi ng tinta. Walang kibo ang pamahalaan sa Madrid ngunit lantad ang pasiya nilang kampihan ang mga frayle, at pabayaan ang mga tao sa pamamahala ng mga nasa Manila kahit na paminsan-minsan, may mga mapag-palayang pinuno na natanyag sa España sa mga pangako ng pagbubuti sa mga sakop. Ngunit ang mga ito, kapag naluklok na sa pamahalaan, ay masugid na nililimot ang mga pangako nila ng pagbubuti.

Nakaraang kabanata                 Tahanan ng mga Kasaysayang Pilipino                 Balik sa itaas                 Lista ng mga kabanata                 Sunod na kabanata