Babae Nakiapid, Sinibat
Sa Biliran Nuong 1601

PANAMAO ang mga lumang pangalan ng pulo ng Biliran, at ito rin ang pangalan ng isang bundok sa hilagang bahagi ng pulo. Ang Biliran ay nasa tabi ng hilagang gilid ng Leyte. Lubhang makitid ang dagat na namagitan sa 2 pulo kaya bangka lamang at hindi barko ang nakakalusot duon. Dahil maraming punong kahoy sa Biliran na angkop sa paggawa ng mga barko, maraming cagayan (dating tawag sa mga carpintero) o gumagawa ng barko duon.

Duon tinatapos nuong Deciembre 1601 ang barko (ang ‘San Antonio’) na sinakyan ko (si Chirino) nuong sumunod na taon paalis sa Pilipinas. Marami ring mga Espanyol at iba pang manggagawa na kasama sa paggawa ng barko. At mga frayleng Jesuit na nagsisilbi sa kanilang lahat.

ISANG negro mula sa Espanya, utusan ng pinunong Espanyol sa Biliran, ang pinakuha ng mga gamit para sa barko. Pagbalik niya, natagpuan niya ang kanyang asawa na kasiping sa ibang lalaki. Sinaksak niya kapwa ng sibat, napatay ang lalaki at nasugatan ang asawang

PAGHANAP SA MGA UNANG PILIPINO: Chronicles

Relacion de las Islas Filipinas
ni Pedro Chirino, 1595-1602

Kasaysayan Ng Mga Pulo Ng Pilipinas
Isina-English nina Frederic W. Morrison ng Harvard University, at Emma Helen Blair

babae. Malaking gulo ang sumunod sapagkat sikat ang lalaking napatay, makisig na binata na kaibigan ng marami. At dahil namatay siya sa kasalanan nang hindi nakapagkumpisal.

Sagsag sa Biliran ang frayle, si Francisco Vicente, nuong katapusan ng kapaskuhan (Advent) upang maudlot ang away at ang pagdanak ng dugo. Nagpatayo siya ng simbahan at nagsimulang magpangaral at mag-sermon, na para sa maraming taga-Biliran, sa kauna-unahang panahon. Nang ihayag ng frayle na hanggang pagkabuhay (Easter) lamang siya sa Biliran, nagmakaawa ang mga tao na magtagal pa siya nang makapagkumpisal silang lahat.

Mula nuon, laging puno ang simbahan ng mga Espanyol at indio. Nagsimula magpakumpisal ang frayle tuwing madaling araw, bandang ika-4

ng umaga, at marami ang nagkumpisal nang humahagulhol, humingi ng tawad sa maraming taon o habang buhay na pagkakasala nang walang kumpisal o patawad. May mga Espanyol at mga indio na magdamag lumuha at nagsisi, habang hawak-hawak ang cross.

Dumating at lumipas ang araw ng pagkabuhay (Easter Sunday) at hindi pa rin tapos ang mga kumpisalan. Sa halip na 3 araw, ipinagpaliban pa ni Vicente ang pag-alis niya sa Linggo na sumunod upang marinig ang mga huling kumpisal. Nuong araw na iyon, pinagbati ng frayle ang negro na pumatay at ang asawang talipandas. Nagkaibigan sila at nagsama uli mula nuon.

Itinatayo pa ang maliit na ospital para sa mga mahirap, at marami ang lumuha nang lumisan ang frayle.

Ang pinagkunan:   Relacion de las Islas Filipinas, ni Pedro Chirino, SJ, inilathala sa Roma, 1604, at bahagi ng
The Philippine Islands, 1493-1898, nina Emma Helen Blair at James A. Robertson, inilathala sa Manila, 1903,
Bank of the Philippine Islands commemorative CD re-release, 1998

Nakaraang kabanata          Balik sa itaas          Lista ng mga kabanata          Tahanan ng mga Kasaysayan          Sunod na kabanata