Tinangkang ‘itanan’ si Rizal

NANG si Rizal ay dumating sa Maynila noong ika-5 ng Agosto 1896 galing sa Dapitan na pinagtapunan sa kanya, tinangka nina Bonifacio, Emilio Jacinto at ibang kasamahan na siya ay itanan. Si Jacinto ay nagsuot marinero at nagsadya sa lancha Caridad na nilulan ni Rizal palunsad sa bapor España. Kunwa ay naglinis, sa isang pagkakataon ay ibinulong (ni Jacinto) sa ating bayani, “Kung kayo po’y ibibilanggo ay ililigtás namin kayo. Kami’y nahahanda.”

Palibhasa’y umasa si Rizal sa kalinisan ng kanyang budhi sa matapat na pakisama niya sa pamahalaan nuon, sumagot niya, “Salamat. Huwag ninyong gawin iyan sa akin. Bayaan ninyo’t nalalaman ko ang aking gagawin.”

Hangad ni Bonifacio na maging pangulong pandangal si Rizal at siya ay gawing sanggunian (consultant) bagaman at hindi nila ka-ayon. Dahil

    ANG  AKLAT  NI  ANDRES  BONIFACIO

Binuo ang Pamahalaang Pambansa

sa pagtanggi nito, ang nais na yaon nina Bonifacio ay hindi nangyari at sa gayo’y napilitan silang magkasya na sa sari-sarili nilang pamamatnugot sa Katipunan.z Ang pamahalaan ng Katipunan ay hindi na sa samahang ito lamang kundi binigyan na ng uring pambansa. Ganitó:

Presidente, Andrés Bonifacio; Ministro de Estado (pamahala sa bayan), Emilio Jacinto; Ministro de Guerra (pamahala sa digmaan), Teodoro Plata; Ministro de Gobernacion (pamahala sa patnugutang bayan), Aguedo del Rosario; Ministro de Gracia y Justicia (pamahala sa katarungan), Briccio Pantas; Ministro de Hacienda (pamahala sa yaman-bayan), Enrique Pacheco; Secretario General (punong kalihim), Daniel Tria Tirona; at Tesorero General (punong

ingat-yaman), Silverio Baltazar (capitan sa kabayanan ng Kalookan).

Ang pamahalaang iyan ang namatnugot ng paghimagsik datapwa iilan lamang ang mga tinunton, yaong lubhang kinailangan sa mga unang pagkilos. Pinasiya nila na ang pahiwatig ng pagsalakay sa Maynila ay hihip ng mga tambuli mula sa mga bundok na kinaruruonan ng mga kawal. Ang hudyat upang magkakilala ang “magkakapatid” ay ang salitang “Balangay” na dapat sagutin ng “Marikit.”

Nuong ika-27 ng Agosto 1896, lumipat si Bonifacio at ang kanyang mga kasamahan sa purok ng Balakbak, nayon ng Hagdangbató. Sa isang kamalig, kanyang sinulat at pinadala sa mga kina-ukulan ang sumusunod na pahayag:

 

“Mga maginoong namiminuno, kasapi at mga kapatid:

“Sa inyong lahat ipinatutungkol ang pahayag na ito. Totoong kinakailangan na sa lalong madaling panahon ay putlin natin ang walang pangalang panglulupig na ginagawa sa mga anak ng bayan, na ngayo’y nagtitiis ng mabibigat na parusa at paghihirap sa mga bilangguan, na, sa dahilang ito’y mangyaring ipatanto ninyó sa lahát ng mga kapatid na sa araw ng Sabado, ika-29 ng kasalukuyan, ay puputok ang paghihimagsik na pinagkasunduan natin, kaya’t kinakailangang sabay-sabay na kumilos ang mga bayan-bayan at sabay-sabay na salakayin ang Maynila. Ang sino pa mang humadlang sa banal na adhikaing itó ng bayan ay ipinalalagay na taksil at kalaban, maliban na nga lamang kung may sakit na dinaramdam o ang katawa’y maysala, at sila’y pag-uusigin alinsunod sa palatuntunang ating pinag-iiral.”

Bundok ng Kalayaan, ika-28 ng Agosto 1896

Andres Bonifacio

Nakaraang kabanata          Balik sa itaas          Lista ng mga kabanata          Tahanan ng mga Kasaysayan ng Pilipinas          Sunod na kabanata