Chippit. SINUNOG namin ang barkong Concepcion sa gitna ng dagat 11 leguas (mahigit 115 kilometro) mula sa pulo ng Zzubu (Cebu), sa ulo ng isang pulo na tinawag na Bohol, dahil napaka-unti ang mga tauhan (120 na lamang ang natira sa 270 kasama nang umalis sa España). Pinaghati-hati namin ang mga tauhan at gamit sa 2 nalalabing barko (ang Victoria at ang capitana o flagship, ang Trinidad). Tapos, naglayag kami pakanlurang timog (southwest). Bandang tanghali, matapos naming baybayin ang pulo ng Panilonghon ( Panglao ang tawag ngayon, sa kanlurang timog o southwest ng Bohol. Nakalagpas na sila sa lusutang Bohol o Bohol Strait), na mayroong mga taong kasing-itim (mga Negrito) ng mga taga-Ethiopia, dumating kami sa isang malaking pulo (hilagang gilid ng Mindanao). Ang hari duon, bilang pahiwatig ng pagkakaibigan, hiniwa ang kaliwang kamay at ipinahid ang dugo sa katawan, mukha at dila, at ginaya namin upang ipahiwatig ang tapat na pakipag-kaibigan. Dumaong akong mag-isa at sumama sa hari upang mag-usisa sa pulo. Kapapasok pa lamang namin sa isang ilog, naghandog ang ilang mangingisda ng mga isda sa hari. Pagkatapos, hinubad ng hari ang kanyang bahag at, sabay sa kanyang mga kasama, ay nagsagwan saliw sa mga awit. Matapos daanan ang ilang mga baranggay sa ilog, nakarating kami sa kanyang bahay 2 oras matapos bumaba ang araw. May 2 leguas (12 kilometro) ang layo ng bahay mula sa bukana ng ilog na dinaungan ng mga barko namin. Papasok sa bahay, sinalubong kami ng maraming sulo na yari sa kawayan at dahon ng niyog. Habang hinahanda ang hapunan, nag-inuman ang hari, ang 2 niyang pinuno at 2 sa kanyang mga asawang babae, kapwa maganda, ng tuba mula sa isang banga (jar), walang pulutan kahit na ano. Nagdahilan |
![]() ![]() FERDINAND MAGELLAN’S VOYAGE: Ang Unang Pag-ikot sa Mondo Ang Unang Español Na Dumayo Sa Pilipinas Primo viaggio intorno al mondo
|
|
ako at isang inom lamang ang ginawa ko. Napansin ko na kahawig sa hari ng Mazzaua (Limasawa) ang mga kilos nila.
Dumating din ang hapunan na kanin at isdang nilaga sa napakaalat na sabaw, nakahain sa mga mangkok na porselana (porcelain dishes). Kanin ang kinain nila tulad, at sa halip, ng tinapay. Ganito nila niluluto ang kanin. Una, tinakpan nila ng dahon ang loob ng palayok, tapos nilagyan nila ng bigas at tubig, at pinakulo nang may takip hanggang tumigas ito nang kasing-tigas ng tinapay. Tapos, sinandok nila pira-piraso. Pagkakain, nagpakuha ang hari ng papag na yantok at banig na hawi sa dahon ng niyog at unan ng mga dahon, na higaan sa gabi. At natulog ang hari sa isang tabi, kasiping ang kanyang 2 asawa. Kinabukasan, habang hinahanda ang pagkain, namasyal ako sa pali-paligid at nakita kong maraming ginintuang gamit-gamit sa mga bahay ng hari at kaunti ang pagkain. Tapos, kumain kami ng kanin at isda lamang. Pagkakain, sinabi ko sa hari, sa pamamagitan ng mga senyas at pahiwatig, na nais kong dumalaw sa reyna, at pumayag naman siya. Kaya nagtuloy kaming lahat-lahat sa bahay ng reyna sa itaas ng isang bundok. Sa loob, yumuko kami sa kanya, at yumuko rin siya, at umupo ako sa tabi niya. Gumagawa siya ng banig na higaan. Ang bahay niya ay kahawig sa ibang mga bahay duon, may mga nakasabit na palayok at banga na porselana, at 4 kalembang (campana), ang isa ay malaki kaysa iba, na pantawag (signal). Maraming lalaki at babaing alipin ang nagsisilbi sa kanya duon. Pag-alis namin, bumalik kami sa |
bahay ng hari at agad kaming hinainan ng pampalamig na tubo ng azucar (sugarcane).
Ang pinakamalaking kalakal duon ay ginto. Ipinakita
Nuong hapon, nagpaalam na ako at sinamahan ako ng hari at ng kanyang mga pinuno. Sumakay kami sa bangka uli at nadaanan namin sa tabi ng ilog, sa isang gulod sa bandang kanan, may 3 lalaki na nakabitay sa isang puno na putol ang mga sanga-sanga. Tinanong ko ang hari kung sino sila, at sinabi niyang mga magnanakaw at mga tampalasan ang mga iyon. Hubad-hubad ang mga tao gaya ng mga nakaharap na namin. Ang hari ay tinawag na Raia Calanoa (Ka Lan-Uwa). |
|
![]() ( Dito unang narinig ng mga taga-Europa ang Luzon. Ang mga Lechii ay baka mga tagapulo ng tinawag ng mga Español na Lequios, ang tinatawag ngayong Ryukyu islands na kinabibilangan ng Okinawa at bahagi na ng Japan. Ang nakipagkalakal taon-taon sa Luzon nuon ay ang mga taga-Fujian at Guangdong, sa timog baybayin (southern coast) ng China.) |
Palayo sa pulo at patungo sa pagitan ng kanluran (west) at timog kanluran (southwest), dumating kami sa isang pulo na hindi gaanong malaki at kaunti lamang ang mga tao, na mga Moro na ipinatapon mula sa isang pulo na tinawag na Burne (Brunei, sa Borneo). Hubad-hubad silang lahat, gaya ng ibang tagaroon. Dala nila sa tagiliran ang mga pana at palaso na may lason ng mga halaman. May mga panaksak (daggers) sila na may mga hawakan na ginintuan at may mamahaling bato, at mga sibat. Tinawag nila kaming mga panginoon o mga banal na |
nilalang (holy bodies).
Kaunti ang pagkain sa pulo, maraming malalaking punong-kahoy. At ito ay nasa ika-7 ½ guhit pahilaga at 43 leguas (mahigit 275 kilometro) ang layo sa Chippit. At ang tawag dito ay Caghaian. ( Isa sa mga kapuluan (archipelago) na tinawag na Cagayan. Ang nasa ika-7 guhit pahilaga ay ang Cagayan de Tawi-Tawi, sa pagitan ng Palawan at Borneo. Sa ibang pahayag, ang tinuring ay ang Cagayan Islands, sa pagitan ng Palawan at Negros. Kapwa nasa dagat ng Sulu (Sulu Sea) sa kanluran ng Mindanao.) |
![]() |
Nakaraang kabanata Ulitin mula itaas Tahanan ng mga kasaysayan Lista ng mga kabanata Susunod na kabanata |